Favipiravir mevcut tek koronavirüs ilacı değildir. Favipiravir’in benzeri Avigan, deneysel olarak geliştirilen Remdesivir ve sair bazı tedaviler geliştirilmekte, test edilmektedir.
Şubat ayında, Fujifilm’in Tokyo merkezindeki yöneticiler 86 yıllık tarihinde benzeri görülmemiş bir görevden sorumlu olacak 100 kişilik bir ekiple koordinasyon için uğraştılar. Japonya’nın Sağlık Bakanı Katsunobu Kato, kamera ve görüntüleme şirketinin Covid-19 ile savaşa yardım etmesini sağladı. Bu sırada ülkede sadece 130 kişi enfekte oldu. Ancak bir salgın yoldaydı.
Salgının hızla yayılması ve ufukta aşı veya tedavi olmaması nedeniyle Kato, geleceğinden emin olan hasta dalgasını tedavi etmek için kullanılabilecek mevcut bir ilaç bulmayı umuyordu. Bir aday, Fujifilm’in yan kuruluşu Toyama Chemical tarafından on yıllar önce geliştirilmiş olan Avigan adlı anti-influenza ilacıydı.
Takip eden haftalarda, Fujifilm ekibi Covid-19’un yayılmasına yanıt olarak bazı hükümetlerin iddia edebileceğinden fazlasını başardı: Farklı ofislerden ve fabrikalardan çalıştılar. Grubun üyeleri ilacın üretimini arttırmak için beklenmedik durum planları yaptı. Japonya’daki klinik araştırmacılara tavsiyede bulundu. İlacın düzinelerce Covid-19 hastasını tedavi etmek için acil önlem olarak kullanımının hükümet tarafından onaylandığı hastanelere ulaşmasına yardımcı oldu. Başbakan Shinzo Abe 28 Mart’ta gazetecilere verdiği demeçte, Japon hükümetinin Avigan’ı Japonya’nın Covid-19’a yönelik standart ilacı olarak belirlemesi için resmi sürece başladığını söyledi.
Bu süreçte kritik bir adımlardan biri,Haziran sonunda sona erecek olan klinik araştırmalardır. Avigan’ın Covid-19 tedavisi olarak etkinliğini destekleyen henüz ayrıntılı bir veri olmasa da, iyimser olmak için bazı nedenler var. Bunlardan biri, Çin’in bilim ve teknoloji bakanlığından bir yetkili Zhang Xinmin’in açıklamasıydı. Açıklamaya göre Avigan’ın benzeri olan Favipiravir’in Wuhan ve Shenzhen’deki hastanelerde Covid-19 hastalarının tedavisinde etkili olmuştu.
Zhang, Covid-19 hastalarını tedavi etmek için “çok güvenli ve açıkça etkili” dedi. Zhang’ın iddialarının arkasındaki veriler ve metodoloji kamuya açıklanmamış olsa da, doktorların Favipiravir’den elde ettiği bazı sonuçları açıkladı. Shenzhen’deki bir hastanede, Favipiravir ile tedavi edilen Covid-19 hastalarının negatif testinin yapılabilmesi için geçmesi gereken sürenin 11 gün yerine dört güne düştüğünü söyledi. Wuhan’da yapılan bir başka çalışmada, ilacı alan hastaların ilacı almayanlardan yaklaşık iki gün önce ateşten iyileştiği iddia edildi.
Doğrulanmamış bu tür sonuçlar, Favipiravir’in çalışma şekline uygun görünmektedir. Çoğu influenza tedavisi Nöraminidaz enzimini bloke ederek virüsün hücreler arasında yayılmasını engeller. Lâkin Favipiravir, virüslü hücrelerin içindeki viral genlerin çoğalmasını engelleyerek virüsün bir hücreden diğerine yayılma yeteneğini hafifleterek çalışır.
Bunun en basit hâliyle anlamı şudur: İlaç viral yükleri düşük veya orta iken ilacı alan hastaların, onları daha hasta olmasını engelleyebiliyor. Favipiravir’in aynı etkileri influenza dışındaki virüslerde de elde edebileceğine dair bazı kanıtlar var. Japonya Başbakanı Abe inananlar arasında gibi görünüyor. Geçen hafta sonu Japonya’nın “üretimi artırmak ve diğer ülkelerle işbirliği içinde klinik araştırmalara devam etmek üzere” olacağını duyurdu. Ayrıca birçok ülkenin ilaca olan ilgisini ifade ettiğini söyledi.
2014’ün sonlarında, Favipiravir, eşi görülmemiş bir süre ve ölçeğe sahip bir Ebola salgınının binlerce insanı öldürdüğü Batı Afrika’da acil tedavi olarak konuşlandırıldı. W.H.O.’nun desteğiyle, Favipiravir ciddi doğum kusurlarına neden olabiliyor. Bu sebeple doktorlar, gebe olmamaları şartıyla, enfekte hastaların geniş bir kesimine kullandılar.
Gine’de kullanımıyla ilgili bir çalışma umut verici sonuçlar verdi: Düşük ila orta viral yükleri olan hastalara uygulanıldı. Ardından Favipiravir Ebola’nın ölüm oranını yüzde 30’dan yüzde 15’e kadar indirdi. Şimdi Japon hükümeti, 3 Nisan itibariyle ülkedeki 2.617 vakadan 61’ini öldüren Covid-19’a karşı benzer umut verici sonuçlar alacağından umutlu.
Şirket, Şubat ayı ortasında ilaç üretimi ve Covid-19’a karşı etkinliğini belirlemek için klinik çalışmalara başlamak için hükümet onayı aldı. Mart ayının sonlarına doğru denemeler sonuçlandığında Çin, Favipiravir’i ihraç etmeye başlamıştı. Türkiye’de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 40 farklı şehirde Covid-19 hastalarının tedavisi için Çin’den alınan “özel ilaçların” kullanıldığını söyledi.
Japonya da Avigan’ın faydasını yumuşak bir güç aracı olarak tanıdı. Zhang, ilacın Çin’deki klinik çalışmalarda etkili olduğunu açıkladıktan üç gün sonra, Endonezya Cumhurbaşkanı Joko Widodo gazetecilere 5.000 doz Avigan ithal ettiğini ve “iki milyon daha sipariş etme sürecinde” olduğunu söyledi. Bu olaylar, Covid-19’dan kurtulmak için verilen savaşta umut ve bilim arasındaki irtibatı vurgular.
Japonya hükümeti ilacı yurt içinde kitlesel ölçekte kullanmadan önce kendi klinik araştırmalarının sonuçlarını beklerken, Endonezya gibi ülkelerin zarlarını atmasına izin vermek için yeterince istekli görünüyor.
Favipiravir, potansiyel bir Covid-19 tedavisi olarak ortaya konulan tek ilaç değildir. Mart ayında New England Tıp Dergisi’nde yayınlanan bir çalışma bulunmaktadır. Çalışmaya göre HIV ilacı Kaletra’nın Wuhan’daki Covid-19 hastalarına 14 günlük bir süre boyunca uygulandığında standart bakımdan daha iyi sonuçlar üretemediğini gösterdi. Biyoteknoloji devi Gilead tarafından deneysel bir antiviral ilaç Remdesivir geliştirildi. Remdesivir, Nisan ayı sonunda sonuç vermesi beklenen Çin’de iki klinik çalışmanın konusudur. Bu arada İtalya, İspanya, Almanya, Fransa ve başka yerlerdede araştırmalar sürmektedir. Bazı Covid-19 hastalarında akciğer dokusuna zarar verebilecek aşırı aktif bir bağışıklık tepkisi olabilmektedir. Bu tepkiyi azaltabileceğine inanılan bir romatoid artrit tedavisi olan Kevzara’da test edilmektedir.
Belki de bugüne kadarki en tartışmalı Covid-19 tedavisi ABD Başkanı Trump’ın açıkladığıdır. Tedavi, yaklaşık altı yıl önce onaylanmış iki sıtma ilacı olan Hidroksiklorokin ve Klorokin kombinasyonudur. 21 Mart’ta Başkan Donald Trump, Covid-19 tedavisi olarak kullanımlarını onaylayan bir tweet gönderdi. Fakat sadece 42 hastayı kapsayan bir Fransız çalışmasına atıfta bulundu. Günler sonra, Trump’u dediklerini uygulayan bir Arizonalı vefat etti. Çin’de yapılan bir araştırmada bu kombinasyonun sıradan tedavilerden farksız olduğu belirtildi.